Kościół pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła

Pierwszy, drewniany kościół w Broku powstał około XI wieku i znajdował się przy ul. Stare Miasto. Po nim wzniesiono jeszcze kilka, także  drewnianych świątyń. Budowę obecnego - w stylu renesansowym  - rozpoczęto w latach 1542-1545, a zakończono w 1560 roku. Powstał on staraniem biskupów płockich- Samuela Maciejewskiego i Andrzeja Noskowskiego, według projektu Jana Baptysty z Wenecji. W roku 1612 dobudowano do świątyni północną kaplicę fundacji proboszcza Jakuba Odrzywołka Kapusty,  kaplicę południową oraz kruchtę z zachodu wzniesiono w drugiej połowie XIX wieku. Nawa kościoła  i prezbiterium pokryte są pięknym renesansowym sklepieniem kolebkowym, ozdobionym dekoracyjną sztukaterią (motyw kół połączonych listwami i pokrytych freskami). Na szczególną uwagę zasługują:

• ołtarz główny św. Andrzeja Apostoła, pochodzący z 1742 roku, z obrazem olejnym Chrystusa Ukrzyżowanego, pod obrazem znajduje się pochodzący z późniejszych lat (1913 rok) wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej, 
  

• ołtarz boczny w kształcie drzewa Jessego,
• barokowy ołtarz boczny Matki Boskiej Różańcowej  z połowy XVIII wieku,
• ołtarz boczny św. Anny z drugiej połowy XVIII wieku,
• chrzcielnica z 1682 roku,
• marmurowa tablica z 1716 roku, która przedtem zdobiła bramę pałacu biskupiego.

 

 

W 2003 roku parafia pod wezwaniem  św. Andrzeja Apostoła została laureatem konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany”, za wzorowo przeprowadzone prace remontowo-konserwatorskie świątyni.

---

Pałac biskupi

 

Kilkaset metrów na wschód od kościoła, pośród drzew na wzniesieniu nad Bugiem, kryje się ruina wieży, która wieńczyła nieistniejący dzisiaj pałac. To wszystko, co pozostało z nietuzinkowej budowli o równie nietuzinkowej historii.

 

W latach 1617-1624 biskup płocki, Henryk Firlej, wzniósł okazały pałac, który był letnią rezydencja użytkowaną przez hierarchię kościelną do 1822 roku. Zniszczony podczas wojen szwedzkich, odbudowany został w 1716 roku przez biskupa płockiego Ludwika Załuskiego. Na pamiątkę zakończenia restauracji pałacu umieszczono nad głównym wejściem ośmioboczną tablicę marmurową, opatrzoną łacińskim napisem (obecnie znajduje się ona w kościele w Broku). Po trzecim rozbiorze Polski, Mazowsze znalazło się w zaborze pruskim. W 1796 roku zabrano liczne dobra kościelne, w tym majątek ziemski biskupów płockich. 

 

W 1807 roku Prusacy opuścili te  ziemie, ale zagarnięte dobra już nie wróciły do poprzednich właścicieli. Sam pałac przeszedł w posiadanie władz zaborczych w 1822 r.  Nastąpiła dalsza dewastacja  obiektu. W 1846 roku spłonął dach z wiązaniem, zapadły się sufity. Obecnie , z dawnej świetności pałacu, pozostały jedynie ruiny wschodniej wieży. Warto dodać, że  obiekt stanowił  natchnienie dla: Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, poety o europejskiej sławie oraz biskupa płockiego Stanisława Łubieńskiego, pisarza i historyka, autora ważnych i cenionych prac historycznych i politycznych.